Sremski Karlovci, barokni grad vina
Romantični grad Sremski Karlovci smešten je na severoistočnim obroncima Fruške gore u Srbiji. Bio je sedište patrijaraha i mesto prve srpske pravoslavne škole u Habzburškoj monarhiji. Ovaj grad vina i kuglofa imao je ogromnu ulogu u kulturnom i duhovnom životu srpskog naroda više od dva veka.
Kako doći do Sremskih Karlovaca
Grad pripada srpskoj autonomnoj pokrajini Vojvodini. Nalazi se na desnoj obali Dunava, oko 11 km od Novog Sada i 80 km od Beograda.
Najbolji način za posetu je u sopstvenom aranžmanu ili u okviru izleta koje organizuju lokalne agencije u Srbiji. Takođe, možete doći autobusom (red vožnje pogledajte ovde) ili vozom od Novog Sada do Sremskih Karlovaca (red vožnje pogledajte ovde).
Sremski Karlovci – par reči o istoriji
Sremski Karlovci se prvi put spominju 1308, i to kao Karom, utvrđenje podignuto na rimskim temeljima. Ovo područje je bilo pod turskom vlašću od početka 16. do kasnog 18. veka. Kada su grad i ovaj kraj postali deo Habzburškog carstva, mnogi Srbi su se doselili u Vojvodinu iz drugih delova Srbije, kao i Mađari, Nemci i Rumuni.
Inače, Sremski Karlovci su postali poznati 1699. godine, kao mesto gde je prvi put korišćen okrugli sto tokom pregovora u međunarodnoj diplomatiji. U čast ovog dana, početkom 18. veka na brdu iznad Sremskih Karlovaca, podignuta je Kapela mira. Sporazum poznat kao Karlovački mir, potpisan je između Habzburškog carstva, Ruskog carstva, Poljske i Venecije s jedne strane i Osmanlijskog carstva s druge strane.
Vojvođanska oblast je 1918. godine ušla u sastav Kraljevine SHS, koja je 1929. godine preimenovana u Jugoslaviju. Posle Drugog svetskog rata, postala je autonomna pokrajina Srpske Republike, a takav status ima i u današnjoj Republici Srbiji.
Sremski Karlovci: šta videti
Maltene sve važne znamenitosti nalaze se u centralnoj zoni oko Trga Branka Radičevića i mogu se obići peške. Centar grada je pešačka zona sa restoranima, barovima i značajnim zdanjima. Ovaj šarmantni gradić smo posetile nakon obilaska fruškogorskih manastira jednog sunčanog oktobarskog dana.
Patrijaršijski dvor
Sremski Karlovci su postali značajan centar srpske pravoslavne kulture nakon Prve velike seobe Srba 1690. godine, a kasnije nakon ukidanja Pećke (Kosovske) patrijaršije 1766. godine.
Karlovci su 1713. proglašeni sedištem Srpske pravoslavne mitropolije. Sadašnji Patrijaršijski dvor sagradio je od 1892. do 1894. godine patrijarh Georgije Branković. Građen je u stilu italijanskih palata i ima tri dvorišna dela. Definitivno, ovo je najimpresivnija zgrada u Sremskim Karlovcima, a verovatno i u celoj Vojvodini.
Patrijaršijski dvor je danas sedište Episkopa sremskog, Eparhijskog odbora i Crkvenog suda, kao i letnje rezidencija srpskog patrijarha. Dvorsku kapelu oslikao je Uroš Predić, poznati srpski slikar.
U sklopu palate možete posetiti Riznicu i Muzej Srpske pravoslavne crkve. U njima se nalaze razni vredni predmeti, ikone, umetnička dela iz 18. i 19. veka, knjige, kao i predmeti i ikone iz porušenih crkava u Bosni i Hrvatskoj.
Dvorište je okruženo ogradom od kovanog gvožđa, zidom, drvećem i cvećem. Ispred dvora se nalazi zanimljiv stari stub od belog mermera, a preko puta je i Patrijaršijska vinarija. Kada je nova centralna rezidencija srpskog patrijarha sagrađena u Beogradu, Sremski Karlovci su izgubili dotadašnji značaj.
Srpska Bogoslovija Sveti Arsenije Sremac
Prvu Srpsku pravoslovnu Bogosloviju osnovao je mitropolit Stefan Stratimirović 1794. godine.
Današnja škola se nalazi preko puta Patrijaršijskog dvora. Sagradio ju je 1900. godine patrijarh Georgije Branković, čija se bista nalazi unutar zgrade. Posete se moraju unapred zakazati.
Zanimljivo je da je ulazno stepenište okruženo sa dve statue nagih sfingi.
Iza ove zgrade nalazi se internat za učenike Bogoslovske gimnazije. I ova zgrada je sagrađena pod nadzorom patrijarha Georgija Brankovića 1903.
Najstarija apoteka
Na Trgu Branka Radičevića, okružena kafićima, nalazi se jedna od najstarijih apoteka u Vojvodini.
Sagrađena je 1890. godine i još uvek radi 🙂
Apoteka je poznata po specifičnom drvenom enterijeru napravljenom u Veneciji. I danas se mogu videti latinični natpisi na drvenim fiokama, a i kasa izgleda neverovatno 🙂
Saborna crkva Svetog Nikolaja
Pored Patrijaršijskog dvora nalazi se pravoslavna crkva Svetog oca Nikolaja, podignuta sredinom 18. veka.
Unutrašnjost crkve izgleda predivno.
Ikonostas su oslikali Jacof Orfein i Teodor Kračun, poznati srpski ikonopisci, i predstavlja remek delo srpskog baroknog slikarstva u Vojvodini.
Ispred ikonostasa se nalazi deo moštiju Svetog Arsenija sremskog, ktitora Eparhije i Bogoslovije. Takođe, nekoliko episkopa je sahranjeno u kripti ove crkve.
Na zidovima su i slike Paje Jovanovića, poznatog srpskog slikara.
Katolička crkva
Rimokatolička crkva Svetog Trojstva nalazi se pored Saborne crkve svetog Nikolaja. Sagrađena je 1768. godine u baroknom stilu i okrečena je žutom bojom. Crkva je poznata je po duborezu na ulaznim vratima, ali bila je zatvorena tokom naše posete.
Fontana Četiri lava
Jedan od simbola grada je fontana „Četiri lava“.
Nalazi se u blizini obe crkve i omiljeno je mesto okupljanja i stanovnika grada i turista. Fontana je izgrađena 1799. godine od crvenog mermera. Renovirana je 2007. godine, a voda teče iz baroknih cevi iz čeljusti četiri lavlje glave.
Prema pričama, svako ko se napije vode sa fontane ponovo će doći u Sremske Karlovce. Kažu da ćete možda i ostati, ili se čak i venčati u ovom gradu 🙂
Gradska kuća Sremskih Karlovaca
Preko puta fontane „Četiri lava” i crkava nalazi se impresivna zgrada Gradske kuće.
Sagrađena je između 1808. i 1811. godine u neoklasičnom stilu. Sa njenog balkona je maja 1848. proglašena Srpska Vojvodina. Korišćena je u razne svrhe, čak je bila i zatvor. Danas je u zgradi sedište Opštinske uprave Sremski Karlovci.
Karlovačka gimnazija
Iza fontane je prelepa zgrada Karlovačke gimnazije. To je najstarija, a verovatno i najlepša gimnazija u Srbiji. Školu je osnovao 1791. godine mitropolit Stefan Stratimirović uz dozvolu cara Leopolda II. Izgradnju su pomagali ugledni trgovac Dimitrije Anastasijević Sabov i drugi imućni Karlovčani.
U početku je škola imala šest razreda, četiri niža i dva viša, a nastava se odvijala na latinskom jeziku. Godine 1852. dodati su sedmi i osmi razred. Zanimljivo je da su od 1907. godine i devojčice mogle da pohađaju školu, ali pod strogom kontrolom roditelja.
Današnja zgrada podignuta je 1891. godine uz pomoć patrijarha Georgija Brankovića i braće Germana i Stevana Anđelića. Na vrhu zgrade i iznad ulaza stoji natpis: „Braća Anđelić srpskom narodu“. Mađarski arhitekta Đula Partoš napravio je projekat za ovu velelepnu zgradu kombinujući crvenu i žutu boju na fasadi.
Bila sam oduševljena izgledom škole.
Nažalost, nismo mogli da posetimo biblioteku stare škole sa preko 18.000 knjiga, rukopisa i časopisa. Veoma je vredno fototipsko izdanje „Miroslavljevog jevanđelja”, prvi pravi i kompletan faksimil najstarije srpske ćirilične knjige pisane u 12. veku. Gimnaziji pripada i Volnijev herbarijum s kraja 18. veka, najstarija herbarska zbirka na Balkanu.
Branko Radičević
U ovoj školi su se školovali mnogi poznati Srbi i intelektualci. Jedan od njih bio je Branko Radičević (1824-1853), srpski romantičarski pesnik.
Njegova bista se nalazi u dvorištu karlovačke škole. Takođe, glavni trg i ulica u kojoj se nalazi škola nose njegovo ime.
Brankova najpoznatija pesma je „Đački rastanak” u kojoj je pisao o đačkim igrama i životu u Sremskim Karlovcima. Ako imate vremena, posetite Muzej grada da saznate više o njegovom životu. Brankov grob se nalazi na brdu Stražilovo, 4 km od Sremskih Karlovaca.
Karlovačka gimnazija danas
Gimnazija je danas filološka škola u kojoj učenici uče klasične jezike (latinski i starogrčki), ali i savremene jezike, istoriju i geografiju.
Inače, škola nam je poznata jer se u njoj snimao kultni srpski film „Lajanje na zvezde”.
Vidikovac i statua Duška Trifunovića
Najbolji pogled na grad pruža se sa vrha brda poznatog kao Magarčev breg. Pripremite se da pratite usku i zanimljivu stazu koju čine brojne stepenice obojene u plavo sa ispisanim nazivima raznih riba na njima 🙂
Ali kada dođete do vrha, čeka vas prekrasan panoramski pogled na grad, reku Dunav i Frušku goru. Vidikovac je sastavljen iz dva nivoa, a na otvorenom ravnom delu, nalazi se i pozlaćeni krst.
Duško Trifunović
Na drugom nivou možete videte statuu srpskog pesnika Duška Trifunovića (1933-2006).
Duško je tvorac mnogih lepih pesama koje su poznati srpski muzičari obradili i napravili velike hitove u bivšoj Jugoslaviji. Danas većina ljudi i ne zna da su tekstovi ovih omiljenih pesama delo Duška Trifunovića. Neke od njih su:
◊Bijelo Dugme: Ima neka tajna veza, Pristao sam biću sve što hoće.
♦ Zdravko Čolić: Glavo luda, Malo pojačaj radio, Rijeka suza i na njoj lađa, Da mi nije ove moje tuge, Ljubomora.
◊ Seid Memić-Vajta: Bilo mi je lijepo s tobom, Zlatna ribica, Lejla, Ne očekuj da te iko razumije.
♦ Indexi: Ti si mi bila u svemu naj, naj, naj.
◊ Željko Joksimović: Ima nešto u tom što me nećeš, itd.
Po izbijanju rata pobegao je iz Sarajeva 1992. godine, nakon čega je živeo u Novom Sadu i Sremskim Karlovcima. Njegova želja je bila da bude sahranjen na groblju Čerat u Sremskim Karlovcima. Po njemu je ovo mesto poznato kao „Duškov vidikovac“.
Vinarije i vino Bermet
Vojvođanska oblast je bila poznata po grožđu još iz perioda rimskog doba i vladavine Aurelija Proba. On je zasadio prve čokote vinove loze na obroncima Fruške gore, a od tada se proizvodnja neprestano razvijala kroz vekove.
Dezertno vino Bermet je specijalitet ovog kraja. Služilo se na kraljevskom bečkom dvoru, a prema pričama, čak i na čuvenom Titaniku.
Danas su Sremski Karlovci veoma značajno mesto na Fruškogorskom vinskom putu. U gradu postoji 18 vinarija i vinskih podruma. Proverite njihovo radno vreme i rezervišite posetu i degustaciju vina.
Mi smo posetili podrum Bajilo koji se nalazi u centru grada, u lagumama iz 1864. godine.
Porodica Bajilo je poreklom iz Dalmacije. Godine 1966. su došli u Sremske Karlovce i doneli bogatu vinogradarsku kulturu i tradiciju vina. Vinska kuća Bajilo danas je jedan od najvećih proizvođača grožđa u Sremskim Karlovcima, gajenog na obroncima Fruške gore.
Uživali smo u degustaciji odličnih Bajilo vina, i naravno bermeta.
Eh, nije bilo lako odlučiti se koje vino kupiti i poneti kući…🍷🤩
Sremski Karlovci – smeštaj i restorani
Za obilazak grada vam je dovoljno pola dana, ali možete provesti ceo dan šetajući i uživajući u degustacijama vina i ukusne vojvođanske kuhinje. Pauzu za kafu, tortu, ručak ili večeru možete napraviti u restoranima u centru grada.
♦ „Bermet Villa„ nudi odličan izbor vina i jela.
◊ Gostiona kod Četiri lava„ se nalazi pored fontane „Četiri lava“. Smeštena je u kući iz XVIII veka i ima lepu baštu.
♦ Mala poslastičarnica „Belilo“ nudi ukusne sladolede i tradicionalne kolače, a nalazi se pored stare apoteke.
◊ Restoran „Dunavska terasa“ nudi odličnu hranu i ima najbolju terasu sa koje se pruža prelep pogled na reku Dunav. Tu se često organizuju i svadbene svečanosti. Deo je hotelskog kompleksa „Dunav“ i udaljen je oko 500 m od centra.
Ako želite da provedete jedan ili više dana, za smeštaj možete birati između apartmana, pansiona ili vila u blizini grada. U hotelu Premier President Hotel&Spa 5* možete uživati u luskuznim sobama, a nalazi se pored Bogoslovske gimnazije Sveti Arsenije Sremac.
Festivali u Sremskim Karlovcima
U ovom gradu tokom godine se održavaju razne manifestacije i likovne kolonije. Najpoznatiji događaji su:
♦ „Grožđebal – Karlovačka berba grožđa“ održava se krajem septembra.
◊ „Kuglof festival“ je posvećen tradicionalnom kuglof kolaču i održava se krajem maja.
♦ Festival poezije „Brankovo kolo“, zatim Filmski festival, itd.
Pogledajte ovde raspored događaja.
Sremski Karlovci, Fruška gora, manastiri…
Pored ovog mesta, u jednom danu možete posetiti manastire i uživati u šetnjama u prelepom zelenilu Fruške gore. Takođe, možete posetiti Novi Sad i impresivnu Petrovaradinsku tvrđavu.
Bilo da se radi o romantičnom vikendu ili poseti u okviru organizovanih izleta, u ovom šarmantnom gradu duhovnog života, pesama, vina i kuglofa ima mnogo toga da se vidi i doživi.
I verujem da će vam poseta Sremskim Karlovcima ostati u lepom sećanju.
Leave a Reply
Want to join the discussion?Feel free to contribute!