Jedan dan u Heraklionu, prestonici Krita

Heraklion je glavni grad Krita i ima bogatu istorijsku prošlost i kulturno nasleđe. Kao najveći grad na ostrvu, Heraklion nudi posetiocima jedinstvenu mešavinu antičkih znamenitosti, brojnih mitova, zanimljivih zgrada, taverni i kafića u kojima možete uživati u ukusnoj grčkoj hrani i pićima.

 

Kako stići do Herakliona

Heraklion, poznat i kao Iraklio je dobro povezan i lako dostupan. Do njega se može doći vazdušnim i pomorskim putem, a po ostrvu kopnenim putem.

Avionom: Međunarodni aerodrom u Heraklionu „Nikos Kazantzakis“ je drugi najprometniji aerodrom u Grčkoj. Nalazi se samo 5 km istočno od centra grada. Heraklion je povezan domaćim letovima sa Atinom, Solunom i drugim grčkim ostrvima, kao i redovnim i čarter letovima sa većim evropskim gradovima. Od aerodroma do centra grada možete uzeti taksi, a vožnja traje oko 10-15 minuta, ili javnim autobusom koji često saobraća i povoljniji je.

Pomorskim putem: Luka u Heraklionu je jedna od najvećih u Grčkoj. Postoje redovne trajektne veze za Atinu (Pirej), Santorini, Mikonos i druga ostrva u Egejskom moru. To je takođe popularna destinacija za krstarenje.

Kopnenim putem: Heraklion je dobro povezan putem sa drugim većim gradovima kao što su Hanja, Retimno i Agios Nikolaos. Glavni autoput E75 prolazi duž severne obale Krita i vodi direktno do grada. Najbolji način za istraživanje ostrva je svakako iznajmljivanje automobila jer ima mnogo plaža i zanimljivih lokacija koje možete posetiti.

 

Nekoliko reči o istoriji Herakliona

Antičko doba Herakliona

Antička istorija Herakliona povezana je sa minojskom civilizacijom i čuvenom palatom Knosos. Zapravo, Heraklion je bio luka Knososa udaljena 4 km, koji je bio politički i ekonomski centar Minojske civilizacije. Njegovo antičko ime bilo je Herakleijum, a dobio ga je u čast heroja Herakla (Herkula). Zlatno doba Minojske civilizacije je bilo od 16. do 14. veka p.n.e, a oko 1450. godine p.n.e. došlo je do njene propasti.

Posle helenističkog i rimskog perioda, Krit je postao deo Vizantijskog carstva. U 9. veku su ga zauzeli Arapi i sagradili novi grad Rabdh al Khandak na mestu antičkog Herakliona. Zatim su Vizantinci ponovo preuzeli ostrvo i kontrolisali ga sve do 13. veka, kada su Krit zauzeli Mlečani.

Venecijanci, Osmanlije i sadašnje vreme 

Tokom mletačke vladavine koja je trajala četiri veka, na Kritu i u gradovima Heraklionu i Hanji, došlo je do velikog razvoja trgovine, arhitekture i umetnosti. Venecijanci su grad nazvali Kandia.

Bitka između Osmanlija i Mlečana trajala je 21 godinu, da bi na kraju Osmanlije zauzele Krit 1669. Posle brojnih pobuna, Krit je 1898. dobio autonomiju kao Kritska država. Grad je preimenovan u Heraklion, kao u antičko doba. Godine 1913. Krit je postao deo Grčke.

Danas je Heraklion četvrti po veličini grad u Grčkoj sa oko 154.000 stanovnika. To je administrativni i komercijalni centar Krita i ima najveću luku i najveći aerodrom na ostrvu.

 

 

Šta videti u Heraklionu

Ako ste smešteni u Heraklionu, onda je lako šetati i istraživati grad. Mi smo ga posetile tokom organizovanog jednodnevneg izleta iz Agios Nikolaosa, grada na istočnoj strani Krita.

Palata Knosos 

Najpoznatija znamenitost Krita i Herakliona je palata Knosos. To je mesto koje morate posetiti da biste saznali više o čuvenoj minojskoj civilizaciji. Kompleks sa impresivnim ostacima palate i velikim dvorištem nudi fascinantan uvid u život Minojaca.

👉 Više o impresivnoj palati Knosos možete pročitati ovde.

 

 

 

 

 

 

Arheološki muzej u Heraklionu

Nakon posete Knososu, nastavite putovanje u antičku prošlost Krita u Arheološkom muzeju.

Smešten u centru grada, ovaj muzej čuva eksponate od neolita do rimskog doba. U njemu možete videti najveću svetsku kolekciju minojskih artefakata, uključujući čuvene figurine Zmijskih boginja, Disk iz Festosa, predivno dekorisanu keramiku stila Kamares i fresku “Ples sa bikom”. Više o Arheološkom muzeju Herakliona možete pročitati ovde.

👉 Više o Arheološkom muzeju u Heraklionu možete pročitati ovde.

 

 

 

 

 

 

Stari grad Heraklion 

A posle posete muzeju, prošetale smo do obližnjeg starog dela grada. Sastoji se od uskih ulica, prodavnica, kafića, taverni, malih trgova, zanimljivih građevina i venecijanskih zidina.

Venecijanska Lođa 

Jedna od najpoznatijih zgrada u Heraklionu je Venecijanska lođa, koja se nalazi u centru, u ulici 25. Avgoustou. Generalno, lođa je bila značajna javna zgrada u svakom venecijanskom gradu. Ova lođa je četvrta i jedina ostala u Heraklionu, izgrađena na mestu treće lođe.

 

Sagradio ju je Frančesko Morosini, generalni providur Krita u periodu od 1626-1628. Impresivna arhitektura zdanja podseća na Paladijevu baziliku u Vićenci. Na ovoj lođi su kombinovani dorski stil u prizemlju i jonski stil na spratu.

Bilo je to mesto okupljanja aristokrata i plemića kako bi razgovarali o ekonomskim i političkim pitanjima. Takođe, koristili su ga kao svoj klub i mesto za organizovanje raznih društvenih događaja. Za vreme turske okupacije postao je njihov administrativni centar.

 

Zgrada je skoro uništena nakon zemljotresa 1856. godine, a nakon nekoliko renoviranja, potpuno je obnovljena 1980. godine. Unutar kompleksa se može videti atrijum sa pogledom na plavo nebo, što ga čini još zanimljivijim.

Inače, Lođa je 1987. godine dobila nagradu „Evropa Nostra” za najbolje renovirani evropski spomenik godine. Danas se u njoj nalazi gradska kuća Herakliona.

 

Česma Sagredo se nalazi na severnom zidu Lođe, u uskoj uličici. Sagradio ju je kritski vojvoda Đovani Sagredo između 1602. i 1604. godine. Koristila se za potrebe plemića i njihovog kluba u zgradi Lođe. Danas se mogu videti samo ostaci ženske statue na zidu, a bazen oko nje je uništen u Drugom svetskom ratu.

 

Katedrala Svetog Tita

U blizini lođe možete videti Katedralu Svetog Tita, pravoslavnu crkvu. Posvećenu je Grku, Svetom Titu, pratiocu i učeniku svetog apostola Pavla.

 

Na ovom mestu je prvo osnovana vizantijska crkva u 10. veku. Zatim su je Mlečani obnovili 1446. i 1550. godine. Međutim, svete mošti su poneli sa sobom u Veneciju nakon otomanske okupacije. Crkva je pretvorena u džamiju, ali je potpuno uništena u zemljotresu 1856. godine.

Sadašnja crkva sagrađena je 1869. godine kao Yeni Cami ili Nova džamija. Džamija je 1925. godine pretvorena u hrišćansku crkvu, a 2013. proglašena je za katedralu.

 

Samo jedna relikvija – Titova lobanja, vraćena je iz Venecije u crkvu 1966. i izložena je u srebrnom relikvijaru u kapeli. U sredini crkve se vidi rezbareni polijelej, kao i drveni ikonostas sa ikonama.

 

Ulaz je besplatan, ali ako želite, možete da ostavite prilog ili da zapalite sveću.
Sunčevi zraci kroz vitraže stvarali su zanimljive refleksije na podu.

 

Oko crkve se nalazi Titov trg i mali park sa palmama, klupama i fontanom. To je takođe pešačka zona sa barovima, kafićima, prodavnicama, a tu je i Hondos centar, omiljeno mesto dama za šoping.

 

Trg lavova i Fontana Morosini 

Najpoznatija fontana u gradu je Fontana lavova ili Fontana Morosini.
Dobila je time po Frančesku Morosiniju, poznatim i po izgradnji venecijanske lođe. Takođe, tokom njegove vladavine, izgrađen je 15 km dug akvadukt za transport sveže vode sa planine u grad Heraklion.

Fontana je izgrađena 1629. godine na današnjem trgu Elefteriju Venizelosa. Meštani ga nazivaju Trg lavova zbog četiri lava postavljena u sredini fontane. Lavlje glave okružuje osam malih bazena i do nje se moglo prići sa svih strana. Fontana je ukrašena mletačkim grbovima i reljefnim skulpturama. Imajte na umu da voda nije za piće, a danas nije dozvoljen neposredan prilaz fontani.

 

Inače, Frančesko Morosini je pripadao plemićkoj mletačkoj porodici Morosini, a postao je i dužd Venecije. Bio je veliki vojskovođa, poznat kao komandant u ratu između Venecije i Osmanlijskog carstva. Zauzeo je poluostrvo Moreu—Peloponez, a njegov uticaj smo videli i tokom naše posete zamku Metoni.

👉 Više o zanimljivoj morskoj tvrđavi Metoni na Peloponezu možete pročitati ovde.

Oko fontane se nalazi veći broj raznih prodavnica, kafića, barova i restorana u kojima se možete osvežiti i napraviti pauzu. Jedno od omiljenih mesta je bajkovita poslastičarnica Hans & Gretel sa odličnim sladoledom i slatkišima koji privlače i decu i odrasle.

 

 Bazilika Sveti Marko

 

Agora – Ulica 1866 

Južno od Trga lavova, nalazi se ulica 1866 Street poznata kao Gradska pijaca ili agora.
Ulica je dobila ime „1866“ nakon Velike Kritske revolucije (1866-1869) protiv otomanske okupacije.

Prošetajte obavezno ovom tradicionalnom agorom sa malim prodavnicama i tezgama sa svežim proizvodima, kao što su med, začini, masline, maslinovo ulje, sir itd.

Ovde možete pronaći razne suvenire, prirodne kozmetičke proizvode, odeću, kožne torbe, kaiševe i sandale, kao i čuvene kritske noževe. Kad se umorite, možete napraviti pauzu u malim kafićima i tavernama.

 

Na kraju ulice se nalazi trg Kornoru sa turskom fontanom i Bembo fontanom.

 

Turski sebil i Bembo Fontana

Osmanlijski Sebil (Dobrotvorna česma) sagradio je 1776. godine Hadži Ibrahim Aga. To je jedini preostali sebil u gradu (sebil je turska javna česma). Ova građevina ima šestougaonu konstrukciju i slavine za vodu ispod lučnih prozora.

Nekada je osvežavala vodom žedne putnike. Takođe, služila je i za ritual pročišćenja pre molitve u džamiji Valida Sultana koja se u to vreme nalazila na trgu Kornaru.

U današnje vreme, mali deo prostora se koristi kao kafić u kojem se sedi samo napolju.

 

Nekoliko metara dalje nalazi se fontana Bembo. Ime je dobila po Venecijancu Đanmateu Bembou koji ju je sagradio između 1552. i 1554. Zapravo, to je bila prva česma koja je snabdevala mletačku Kandiju tekućom vodom. Sastoji se od različitih elemenata u belom mermeru, uključujući bazenćić (bivši rimski sarkofag) i rimsku statuu bez glave donetu sa lokaliteta Ierapetra.

 

Statue Aretuze i Erotokrita

Na trgu Kornoru možete videti dve zanimljive skulpture koje predstavljaju Aretuzu i Erotokrita.

Hm, možemo reći da je u pitanju grčka verzija ljubavne priče o Romeu i Juliji. Ovu romantičnu priču napisao je Vinćenco Kornaro (1553-1613), najveći kritski pesnik i smatra se remek-delom kritske renesanse. Po njemu je i nazvan ovaj trg.

Statue predstavljaju Erotokrita na svom konju, kako se oprašta od voljene osobe, Aretuze, ćerke atinskog kralja Herakla. Njihova ljubav je bila zabranjena. Kralj je poslao Aretuzu u zatvor, da je „izleči“ od „ljubavnog slepila“, a Erotokrita u izgnanstvo. Ali, ova priča o ljubavi, bolu i odvojenosti je imala srećan kraj. Ponovo su se sastali i zavetovali se na večnu sreću, uz kraljev blagoslov.
Inače, ova ljubavna priča je tema mnogih dela narodne poezije i muzike, kao i pozorišnih predstava i umetničkih izložbi.

 

 Agios Minas – Crkva Svetog Mine

 Agios Minas je jedna od najimpresivnijih i najvećih crkava na Kritu. To je mitropolitski hram Svetog Mine, zaštitnika grada Herakliona. Obeležava se 11. novembra, i to je neradan dan u Heraklionu. Crkva Agios Minas podignuta je između 1862. i 1895. godine.

 

Unutrašnjost crkve je bogato ukrašena, sa drvenim i rezbarenim ikonostasom i ikonama.

 

 

Za svetog Minu kao zaštitnika grada, vezuju se mnoge legende, od turskog napada do nemačkog bombardovanja 1941. Bomba je pala pored crkve i stepeništa koje vodi na plato Svete Katarine, ali nikada nije eksplodirala.

 

Crkva Malog Svetog Mine i Pantanase

Ispred crkve Agios Minas nalazi se mala crkva sagrađena u venecijansko doba. Bila je to prva crkva Agios Minasa, koju meštani nazivaju „Mali Agios Minas“. Posle obnove 1735. godine postao je hrišćanski centar za vreme turske okupacije.

Za ovu crkvu je vezan i jedan tragični događaj, kada su Turci u junu 1821. godine na misi ubili stanovnike, biskupa i monahe. Ali čudo se dogodilo na Uskrs te godine. Turci su planirali da ponovo napadnu, ali se pred njima pojavio sabljom tajanstveni konjanik koji ih je oterao od hrama vitlajući sabljom. Prema legendi, to je bio Sveti Mina, zaštitnik grada.

Mnoge ikone u hramu koje su preživele do danas su dela kritskih ikonopisaca 18. veka. Međutim, crkva je bila zatvorena za vreme naše posete i nismo mogli da ih vidimo.

 

Zatim smo prošetale do platoa sa crkvom Agia Aikaterini sa druge strane crkve Svetog Mine.

 

Agia Aikaterini – Crkva Svete Katerine Sinajske

Crkva Agia Ekaterini pripadala je pravoslavnom venecijanskom manastiru Svete Katarine Sinajske. Crkva je prvobitno podignuta između 13. ili 14. veka, tokom ranih venecijanske vladavine.
Manastir je služio kao obrazovna ustanova i kritska ikonografska škola od sredine 16. do sredine 17. veka. Crkva je pretvorena u džamiju 1669. godine, sve do početka 20. veka, kada je Krit dobio  autonomiju.

Danas se u njoj nalazi Crkveni muzej Herakliona, u kome su izložene retke ikone, crkvene odežde, rukopisi i freske.

 

Ulica 25. Avgusta

Najstarija i najlepša ulica je Ulica 25. Avgusta (25th Avgoustos Street). Ovo je popularna pešačka i šoping zona u kojoj možete pronaći razne prodavnice, suvenire, kafiće, restorane i osvežiti se sladoledom.

 

U venecijansko vreme je bila poznata kao Ruga Maistra, a u vreme turske vladavine se zvala Vizier Casci. Sadašnje ime je povezano sa tragičnim događajem koji se dogodio 25. avgusta 1898. godine, kada su Turci masakrirali stotine kritskih hrišćana, britanske vojnike i vice-konzula Engleske.

Ulica 25. avgusta se proteže od Trga lavova  do stare venecijanske luke. Šetajući okolo, mogu se videti divne zgrade u neoklasičnom stilu.

 

Jedna od najzanimljivijih građevina je „Megaron Liopirakis“. Bila je to jedna od najluksuznijih vila sagrađenih u prve dve decenije 20. veka. Inače, tada se Ulica 25. avgusta zvala „Avenija zabluda“, jer je odavala utisak bogatstva, ali u stvarnosti, na njenom kraju, bile su samo stare i oronule kuće.

 

Venecijanske zidine i luka

Heraklion je poznat po venecijanskim zidinama koje spadaju među najbolje očuvana utvrđenja na Mediteranu.
Zidine su podignute u 16. veku da bi zaštitile grad od osmanlijskih napada na već postojećim vizantijskim zidinama. Odbrambeni zidovi se protežu oko 7 km u obliku trougla i okružuju grad. Nekada je utvrđenje imalo sedam bastiona i četiri kapije.

 

Tvrđava Kules i brodogradilište

Ulaz u luku je štitila tvrđava Kules (koules znači tvrđava na turskom), poznata kao Rocca a Mare. Predstavlja jedno od glavnih obeležje grada i simbol venecijanskog nasleđa. Nakon 21-godišnje opsade Kandije, Mlečani su 1669. godine predali grad Osmanlijama.

 

Danas je tvrđava obnovljena. Posetioci mogu da obiđu zidine i da se popnu na vrh kako bi uživali u panoramskom pogledu na grad i more. Unutar tvrđave povremeno se održavaju kulturni događaji i umetničke izložbe. Nekoliko topova, topovske kugle i glineni ćupovi, mogu se videti i u Muzeju tvrđave. 

 

Prizemlje se sastoji od 26 prostorija koje su služile za skladištenje hrane i municije, i rezervoara za vodu. Neke od prostorija bile su zatvor za kritske borce tokom turske vladavine. Na spratu se nalazi veliko dvorište u kome su nekada bile kasarne, oficirski konak, pekara, mlin i mala crkva.

Na severnom zidu tvrđave vidi se reljef krilatog venecijanskog lava, simbola sveca zaštitnika Venecije.

 

Između 15. i 17. veka, napravljeni su dokovi i brodogradilšni objekti na severnom i na istočnom delu luke. Nekada je postojalo 19 venecijanskih brodogradilište koji su služili za izgradnju i popravku venecijanskih brodova, ali ih je danas ostalo samo šest.

Slične objekte smo videli i u luci starog grada Hanje.

 

Plaže u okolini grada Heraklion

Za obilazak najboljih plaža u okruženju Herakliona možete iznajmiti automobil ili se voziti autobusom, samo proverite KTEL raspored ruta i satnice polazaka/odlazaka.

Na zapadnoj strani grada, nalaze se poznate plaže Amudara, Paleokastro, Tezej i Agija Pelagija. Na istočnoj strani nalaze se Karteros, Tobruk, Amnisos, Analipisi itd.

Malia je udaljena 36 km od grada Herakliona i predstavlja najpopularnije odmaralište u istoimenoj regiji. Poznato je i kao odlično mesto za noćni život na Kritu, ali i po ostacima jedne od Minojskih palata.

Najpopularnija plaža u regionu Herakliona je peščana plaža Matala u južnom delu Krita. Poznata je i po jedinstvenim i antičkim pećinama u kojima su šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog veka živeli hipici iz celog sveta.

👉 Više o Matala plaži i pećinama možete pročitati ovde.

 

 

 

 

 

 

Šta još možete posetiti u blizini Herakliona

Pored plaža i u zavisnosti od vašeg vremena i interesovanja, možete posetiti još nekoliko interesantnih mesta u okolini Herakliona.

♦ U gradu se nalaze Istorijski muzej i Prirodnjački muzej sa eksponatima flore i faune Krita.
◊ Možete se provozati turističkim autobusom Hop-on, hop-off, kako biste videli glavne gradske znamenitosti.
♦ Posetite Kritski akvarijum, najveći akvarijum na Mediteranu. Nalazi se u Gournesu, na oko 20 minuta vožnje od Herakliona.
◊ Otkrijte antički grad Gortin.
♦ Krenite na jednodnevni izlet do ruševina impresivne palate Festoss.
◊ Posetite selo Fodele, rodno mesto El Greka, velikog grčkog slikara španske renesanse.
♦ Ako ste u dobroj kondiciji i volite pešačenje, uživaćete u Samarijskoj klisuri, 16 km dugoj klisuri kroz prelepu prirodu.
◊ Posetite šarmantni gradić Agios Nikolaos.
♦ Istražite Archanes, tradicionalno kritsko selo.

Šta god da odlučite da radite i posetite u gradu i u regionu Herakliona, možete uživati na ostrvu tokom cele godine.
Leta su duga i topla, savršena za plažu, a zime blage.

I zato napravite dobar plan i posetite prelepo ostrvo Krit 🙂