Kavala, šapat prošlosti u modernom vremenu

Kavala je jedan od najinteresantnijih primorskih gradova Grčke.
Poznata je kao „Plavi grad“ zbog plavog i tirkiznog Egejskog mora koje je okružuje.

Inače, Kavala je mesto gde možete prošetati duž osmanlijske tvrđave, rimskog akvadukta i opustiti se na peščanim plažama. I sve to možete raditi u jednom danu.

I zato, hajde da pogledamo šta bi trebalo da znate pre nego što posetite ovaj grad.

 

 

📌 Kavala: kako stići?

Kavala se nalazi na padinama planine Simvolo, u severnoj Grčkoj i deo je Istočne Makedonije i Trakije. Do nje se može doći drumskim, vazdušnim i morskim putem.

🚗 Automobilom/ 🚌 Autobusom:
Kavala je udaljena oko 160 km istočno od Soluna (1.5–2 sata vožnje) i oko 650 km od Atine (oko 6.5 sati). U gradu postoji nekoliko javnih i privatnih parkinga; najveći je u blizini luke i starog grada. Inače, dobro je povezana autobusima KTEL-a sa Solunom, Dramom, Ksantijem i drugim gradovima u severnoj Grčkoj.

✈️ Avionom: 
Međunarodni aerodrom Kavala „Aleksandar Veliki“ (KVA) nalazi se u blizini grada Hrisupolis, oko 30 km od Kavale. Povezan je sa Atinom redovnim letovima i sezonskim letovima sa nekoliko evropskih gradova. Sa aerodroma možete doći do grada taksijem, autobusom ili iznajmiti automobil.

⛴️ Trajektom:
Kavala je važna pomorska luka za severnoegejska ostrva, kao što su Tasos, Limnos, Lezvos i Samotraki.
Najpopularnija ruta među turistima je do ostrva Tasos, od luke Kavala do luke Skala Prinos. Druga ruta je od luke Keramoti (39 km od Kavale) do luke Limenas.

 

Proverite red vožnje trajekta ovde 👇

 

🏛️ Nekoliko reči o istoriji grada

Kavala ima dugu i bogatu istoriju.

U antičko doba, bio je poznat kao Neapolis, što znači „novi grad“. Izgradili su ga krajem 7. veka pre nove ere doseljenici sa ostrva Tasos. Grad je takođe bio luka za grad Filipi, udaljenim 14 km, koji je dobio ime po kralju Filipu II Makedonskom, 356. godine pre nove ere. Danas je ovaj važan antički grad upisan na Uneskovu listu svetske baštine 2016. godine.

Tokom rimske vladavine, grad i trgovina su cvetali zahvaljujući rimskom vojnom putu Via Egnatia, koji je prolazio kroz grad. Takođe, jedan od najvažnijih događaja bio je iskrcavanje apostola Pavla tokom njegovog prvog putovanja u Evropu.

U 6. veku, bio je pod vlašću vizantijskog cara Justinijana I, koji je izgradio zidine oko grada. U kasnijem vizantijskom dobu, zvao se „Hristo(u)polis“ (Hristov grad). Tokom 8. i 9. veka, ovo područje su napali Bugari, zatim Normani 1185. godine, Langobardi i Katalonci 1302. godine.

Zatim je Osmanlijsko carstvo osvojilo grad 1387. godine, i Kavala je ostala pod Turcima do 1912. godine. Tokom ovog perioda, rimski akvadukt je rekonstruisan, a vizantijska tvrđava na brdu je proširena. Grad je srušen, a zatim obnovljen. Postao je važna trgovačka luka i dobio je moderan izgled.
Inače, u 16. veku, grad je promenio ime u Kavala.

Godine 1912, grad se pridružio Kraljevini Grčkoj. Tokom Balkanskih ratova, kao i Prvog i Drugog svetskog rata, ovo područje je uglavnom bilo pod bugarskom okupacijom. Nakon oslobođenja, Kavala je ponovo pripala Grčkoj. Nastao je period ekonomskog pada i emigracije stanovništva, ali je počela da se oporavlja i širi krajem 1950-tih.

 

🚬 Proizvodnja duvana u Kavali 

Da li ste znali da je Kavala bila poznata po proizvodnji duvana?
Prvi put sam čula za to od grčkog turističkog vodiča, tokom našeg odmora na prelepom ostrvu Limnos.

👉 Saznajte ovde više o Tajnama mitskog ostrva Limnos.

 

Ribolov je bio primarno zanimanje, ali nakon industrijalizacije zemlje, počela je da se razvija duvanska industrija u severnoj Grčkoj. Zapravo, od sredine 19. veka do 1950. godine, Kavala je bila najveći centar za preradu i izvoz duvana na Balkanu. Mali grad postao je bogato i prosperitetno mesto zbog idealnih uslova zemljišta i klime za proizvodnju duvana.

 

Trgovina duvanom 

U vreme osmanlijske okupacije, Turcima je bilo zabranjeno da proizvode duvan, ali su njihovi vladari i dalje kontrolisali trgovinu. To je bila velika prilika za strane investitore da vode proizvodnju u ovoj oblasti.

Najpoznatiji među njima bio je bogati austrougarski bankar i investitor, Pjer Hercog. Njegova kompanija, „Herzog et Cie“, osnovana je 1889. godine, stvarajući monopol nad trgovinu duvanom u Makedoniji. Takođe, baron Hercog je bio jedan od trgovaca zaslužnih za liberalizaciju trgovine duvanom.

Kompanija je imala veći broj skladišta u gradu, ali je administracija premeštena u njegovu rezidenciju, prelepu palatu okrečenu u belo izgrađenu 1890-tih. Izgleda neverovatno, poput srednjovekovnog zamka, sa gotskim lukovima na kulama i balkonima, i dve mletačke gotske apside sa obe strane kapije.

Inače, ovo je jedna od najlepših zgrada u gradu i nalazi se u ulici Kiprou. Godine 1937, opština Kavale je kupila ovu palatu, koja se do danas koristi kao gradska kuća i za administrativne službe.

 

Kompanijom Barona Hercoga upravljao je Adolf Viks fon Žolnaj, nemački jevrejski baron koji je služio kao nemački i austrijski konzul u gradu. Njegova rezidencija, u kojoj se takođe nalazila administracija, sagrađena je pored rezidencije barona Hercoga 1906. godine. Okrečena je žutom bojom i izgleda kao minijaturna mađarska kula.

Zgradu je 1925. godine kupila američka duvanska kompanija. Ali danas, ona takođe pripada opštini Kavala i u njoj se nalaze neke od opštinskih službi.

 

Život u Kavali tokom perioda proizvodnje duvanom 

Period proizvodnje duvana bio je veoma važan za Kavalu. Postala je bogat i kosmopolitski grad koji je privukao brojne stručnjake za duvan, investitore i trgovce. Uživali su u restoranima, tenisu, pozorištima, klubovima, noćnom životu i balovima u Velikom klubu Kavale (Megali Leksi).

Ova prelepa zgrada u austrijskom baroknom stilu nalazi se sa leve strane današnje Gradske kuće. Izgrađena je 1910. godine od strane Filoptohosa Adelfotis Kiriona Kavalasa (ženske dobrotvorne organizacije za siromašne) za smeštaj Grčke zajednice Kavale.

 

Inače, 1921. godine, većina jevrejske zajednice od 2.500 članova radila je u duvanskoj industriji. Tokom Drugog svetskog rata, većina njih je deportovana u logor smrti Treblinka u Poljskoj, a samo mali broj njih je preživeo.

Trg duvanskih radnika 

Do 1913. godine u gradu je bilo registrovano šezdeset jedna duvanska kompanija. Skoro 6.000 ljudi je radilo u duvanskoj industriji, a među njima je bilo i mnogo žena. Izgrađeno je 262 skladišta u posebnom arhitektonskom stilu širom grada. Danas su neka od njih obnovljena, neka nisu, ali sva ona predstavljaju svedočanstva bogate istorije trgovine duvanom.

Trg duvanskih radnika nalazi se u centru grada, danas poznatom kao Trg Kapnergati. Dobio je ime po radnicima i njihovom istorijskom pokretu.

Na  ovom trgu i ispred zgrade Gradskog skladišta duvana, možete videti Spomenik duvanskom radniku. Izradio ga je Dimitrios Armakolas, a postavljen je 1986. godine. Spomenik predstavlja ličnosti koje su učestvovale u duvanskom pokretu radnika. Takođe, pored njega se nalazi još jedno umetničko delo, „Ruke“, koje predstavljaju snagu, brzinu i majstorstvo ruku radnika u duvanskom poslu.

 

Gradsko skladište duvana 

 Gradsko skladište duvana izgradio je 1910. godine biznismen i trgovac duvanom Kjazim Emin.

 

Ova impresivna zgrada izgrađena je u osmanlijskom i evropskom neoklasičnom stilu, sa detaljima kao što su četiri krune, cveće, sunce i porodični grbovi na fasadi. Godine 1970, opština Kavala je kupila zgradu i izvršila nekoliko renoviranja. Danas se bivše skladište duvana koristi kao prostor za razne događaje, koncerte, konferencije i izložbe.

 

Redžijevo skladište duvana

U blizini Gradskog skladišta duvana, sa desne strane, možete videti Redžijevu kuću duvana.
To je trospratni kompleks zgrada sa četiri krila, sagrađen 1885. godine. Redžije, osmanlijski monopolista duvana, kupio ju je 1892. godine. Ova kompanija je imala ekskluzivno pravo distribucije duvana i proizvodnje raznih vrsta cigareta u četiri centra: Istanbulu, Solunu, Samsunu i Izmiru.

 

Štrajk radnika u duvanskoj industriji 1896. godine, poznat kao „borba za hleb“, održao se u ovom skladištu duvana. Danas su njegovi sadašnji vlasnici pretvorili duvanski kompleks u moderan tržni centar.

 

 Muzej duvana 

 

Istražite Kavalu

Grad je izgrađen u obliku amfiteatra na poluostrvu Panagija, protežući se duž mora. Stari deo je isprepleten sa novim modernim delom. Sa jedne strane su uske uličice sa šarenim kućicama i tvrđavom, a sa druge strane, nalaze se šetalište pored luke i moderne zgrade.

Ova jedinstvena i užurbana atmosfera čini Kavalu dinamičnim gradom koji živi tokom cele godine, sa brojnim tradicionalnim tavernama, kafićima, klubovima i raznim prodavnicama. Trgovina, turizam, ribolov i aktivnosti vezane za naftu, čine Kavalu važnim ekonomskim centrom severne Grčke.

 

Akvadukt – Kamares

 

Jedna od najpopularnijih znamenitosti grada je akvadukt, poznat kao Kamares (Lukovi). Nalazi se blizu jednog dela tvrđave, okružen modernim zgradama.

 

Prvobitno su ga izgradili Rimljani, a rekonstruisao Ibrahim-paša, vezir sultana Sulejmana Veličanstvenog, u 16. veku. Akvedukt ima 60 lukova, dugačak je 270 metara i najveća visina iznosi 25 metara. Snabdevao je grad vodom za piće sa planine Pangej do 1911. godine.
Čak i danas izgleda neverovatno, a i podseća me na akvadukt u Istanbulu.

 

 🏠 Stari grad Kavale

Iako stari grad budi uspomene na prošlost, ljudi i dalje žive u njemu. To je lavirint uskih sokaka i šarenih kuća ukrašenih cvećem. Neke od njih su renovirane i pretvorene u male hotele, apartmane, kafiće i taverne. Ali, neke od njih su u ruševinama ili čekaju da dobiju novi izgled.

Ako krenete u šetnju od luke prateći gradske zidine, posle nekoliko stotina metara, videćete crkvu Svetog Nikole sa leve strane. Sa desne strane nalazi se info tabla ka brdu i ulaz u Stari grad, poznat kao Panagija.

Prateći ulicu Teodorou Poulidou, videćete nekoliko malih suvenirnica i kafića sa leve strane.

 

Sa desne strane nalazi se prelepa, svetlo ružičasta zgrada u osmanlijskom neoklasičnom stilu. Sagrađena je oko 1905. godine kao rezidencija turskog trgovca. Kasnije je korišćena kao Ekonomska srednja škola i kao zatvor za grčke patriote tokom bugarske okupacije u Drugom svetskom ratu. Danas se u njoj nalazi Peta gimnazija.

 

Imaret

Idući dalje, videćete jednu od znamenitosti Kavale, Imaret, jedinstveni turski spomenik. Prostire se duž ulice Teodorou Poulidou i vizantijskih zidina, koje se takođe mogu videti iz luke.

Osnovao ga je Muhamed Ali paša kao „poklon“ svom rodnom mestu 1813. godine. Nekada se na ovom mestu nalazilo svetilište boginje Partenos iz 7. veka pre nove ere.

 

Imaret je bio verska, obrazovna i dobrotvorna institucija. Kompleks se sastojao od dve medrese, dve velike kupaste sobe za molitvu, osnovne škole za dečake, imareta (narodne kuhinje), hamama, cisterne, fontana i kancelarija. Jedna kupola džamije Muhamed Ali paše može se videti sa ulice, ali više nije otvorena za molitve.

Od 1922. godine služila je kao sklonište za izbeglice. Zatim je pretvorena u muzej, kafeteriju i restoran. Godine 2004, kompleks je restauriran u prelep luksuzni hotel sa 5 zvezdica. Inače, hotel je bio privremeno zatvoren zbog renoviranja, a ponovo je otvoren 1. oktobra 2025. godine.

 

🕌 Halil-begova džamija

Moram da priznam da me je iznenadila neobična ružičasto-crvena boja Halil-begove džamije. Veruje se da je sagrađena oko 1530-tih, tokom osmanlijske vladavine, na mestu nekadašnje vizantijske crkve Svete Paraskeve. Deo ostataka crkve se danas može videti kroz stakleni pod džamije.

 

Inače, džamija je bila deo kompleksa, koji je obuhvatao i medresu sa osam soba za učenike. U 20. veku su služile i kao ženska škola, i sklonište za grčke izbeglice nakon Balkanskog rata. Poznata je i kao „Džamija muzike“ ili „Palia Musiki“, što znači Stara muzika, jer je u njoj bio smešten opštinski filharmonijski orkestar od 1930. do 1940. godine.

Džamija i medresa su renovirane više puta, a danas služe kao muzej.

 

Kuća Muhameda Alija

Kuća Muhameda Alija je bila i još uvek je najveća kuća u gradu. Sastoji se od muških odaja, pašinih privatnih prostorija, soba za goste, ženskih odaja, hamama i sofe. Danas je njegova kuća sačuvana kao muzej koji je otvoren svakog dana osim utorkom i sredom, od 10 do 15:30h. Ulaznica košta 8 evra za odrasle, a povlašćena cena je 5 evra.

Muhamed Ali (1769-1849) se smatra osnivačem dinastije koja je vladala modernim Egiptom.

 

U blizini kuće nalazi se njegova velika statua na konju.

 

⛪ Crkva Uspenja Bogorodice

Na trgu i u blizini statue i kuće Muhameda Alija, nalazi se i glavna crkva u starom gradu Kavale, Sveta crkva Uspenja Bogorodice. Poznata je i kao crkva Panagije.

Današnja crkva je izgrađena 1957. godine, na mestu nekadašnje crkve iz 15. veka. Tokom turske okupacije, grčki hrišćani su živeli u ovom području, koje je dobilo ime po ovoj crkvi. Nažalost, bila je zatvorena tokom naše posete.

 

Ako nastavite da hodate do ivice poluostrva starog grada, videćete Svetionik, sagrađen krajem 19. veka.  Odavde se pruža panoramski pogled na more, Svetu Goru Atos i ostrvo Tasos.

 

 Tvrđava Kavale

Tvrđava Kavale se nalazi na vrhu poluostrva Panagija, oko 70 metara nadmorske visine. Izgradnja utvrđenja je počela u antičko doba i nastavila se kroz vizantijsko i osmanlijsko doba. Sastoji se od spoljnih zidina na strmoj obali i unutrašnjih oko Akropolja.

Tvrđava, koja se danas može videti, izgrađena je u 15. veku, na ostacima vizantijskog Akropolja. Napravljena je od lokalnog neobrađenog granitnog kamena, cigle i mermera, i preživela je mnoge rekonstrukcije. Veće renovacije su izvršene između 1530. i 1536. godine pod vladavinom Sulejmana Veličanstvenog.

Kada uđete u tvrđavu, sa leve strane, u spoljnom ograđenom prostoru, danas se nalazi otvoreno pozorište i kafić. Tokom leta se ovde održavaju razni kulturni događaji, koncerti i pozorišne predstave.

 

Unutrašnji prostor tvrđave

Zatim, prolazeći kroz unutrašnju kapiju, ulazite u unutrašnji ograđeni prostor, koji je dugačak oko 90 metara i širok 37 metara. Na mestu vizantijske kule nalazi se kružna kula izgrađena u 15. veku.

 

Samo budite oprezni kada se penjete na kulu, zbog uskih, strmih i klizavih stepenica.

 

A sa vrha možete uživati u prelepom panoramskom pogledu na grad, akvadukt i plavo Egejsko more.

 

U blizini kule nalaze se ostaci cisterne za vodu iz ranog hrišćanskog ili vizantijskog doba. Takođe, možete videti skladište municije i hrane, izgrađeno oko 1530. godine. Kasnije, u 18. i 19. veku, služila je kao zatvor. Stražarnica je izgrađena u 15. veku i pretrpela je brojne izmene.
I naravno, budite oprezni ako šetate po zidinama i obujte nešto udobno.

 

⛪ Crkve u Kavali 

Pored najpoznatije crkve Panagije u Starom gradu, možete posetiti brojne pravoslavne crkve koje se nalaze širom grada.

Katedralna crkva Svetog apostola Pavla 

Ova crkva je osnovana u čast gradskog zaštitnika, apostola Pavla. On se iskrcao u Neapolisu tokom svog prvog putovanja u Evropu 49. godine nove ere. Inače, sveti Pavle je krstio Lidiju iz Tijatire (ženu koja je prodavala purpurnu tkaninu), tokom svog putovanja kroz oblast Filipa. Smatra se prvim dokumentovanim preobraćenikom u hrišćanstvo u Evropi. Crkvu je 1905. godine izgradila grčka zajednica uz saglasnost turske uprave.

 

Crkva Svetog Nikole 

Ova crkva se nalazi blizu luke i starog grada. Prvobitno je ova građevina bila podignuta 1530. godine kao džamija, na mestu prethodne hrišćanske crkve, od strane Ibrahima-paše, vezira sultana Sulejmana Veličanstvenog. Bila je to najveća džamija u Kavali. Zatim, 1920-tih, pretvorena je u pravoslavnu crkvu, posvećenu Svetom Nikoli. Minaret je uništen, a izgrađen je novi zvonik.

 

Na istočnoj strani crkve nalazi se mural koji prikazuje dolazak apostola Pavla u Neapolis. Uspeli smo da uđemo u crkvu, ali se ona trenutno renovira.

 

Crkva Svetog Đorđa 

Ovu crkvu su osnovale grčke izbeglice posle 1922. godine. Prvo je na ovom mestu bila džamija, zatim je pretvorena u crkvu i renovirana.

 

☕🍷🍤 Kafići i restorani 

U gradu ima mnogo kafića, malih taverni i restorana gde možete uživati u ukusnoj grčkoj kuhinji i pićima. Imajte na umu da je većina restorana otvorena od 12h za ručak, a kasnije i za večeru. Pomenimo neke od njih.

 

🍽️ Popularne taverne u starom gradu: To Araliki, Belle Helene, Koutoukaki, Kanados.
Gourmet restoran: Atopo Bistronomy Restaurant.
🍤Najbolja riblja taverna: Kapilio.
Najbolji restoran brze hrane: Panseta Lemonia (Πανσέτα Λεμονιά), Delikaris, Koulis.
Odlična taverna sa tradicionalnim grčkim jelima: Sousouro.
Najbolji kafić & restoran: Tsalapeteinos Urban Farm.
🍸 Najbolji koktel bar: Capsula.

 

☕ Kafé Bríki (Kafa u džezvi)
Tokom obilaska grada, napravite pauzu u jedinstvenom kafiću u Kavali, koji se nalazi u starom gradu. Enterijer je zanimljivo ukrašen starinskim nameštajem, brojnim detaljima i crno-belim fotografijama koje prikazuju prošlost Kavale.

 

Probajte tradicionalnu grčku kafu u džezvi i uživajte u prelepom pogledu na luku Kavale.

 

 🏨Smeštaj u Kavali 

U Kavali možete rezervisati razne vrste smeštaja, od apartmana do luksuznih i butik hotela.

♦ Imaret: najluksuzniji hotel u gradu, unutar zgrade Muhameda Alija.
◊ Lucy Hotel: luksuzni hotel sa 5 zvezdica, nalazi se na plaži Kalamica, savršen za posetioce koji vole odmarališta.
♦ Airotel Galaxy: hotel sa 4 zvezdice sa modernim sobama i barom na krovu; ima odličnu lokaciju pored luke.
◊ Hotel Oceanis: hotel sa 3 zvezdice na dobroj lokaciji, popularan zbog bazena na krovu.

Smeštaj u Paliju, Nea Iraklici i Nea Peramosu je pogodniji za porodice sa decom zbog obližnjih peščanih plaža i brojnih apartmana i hotela.

Mi smo rezervisali Brick apartman u Nea Peramosu i bili smo veoma zadovoljni opremljenošću apartmana i njegovom lokacijom u centru.

 

🏖️ Plaže u blizini Kavale

Najbliža plaža centru je plaža Rapsani, koja se nalazi oko 1 km. U blizini grada nalaze se plaže Kalamica, Batis, Toska i Perigijali.

Plaže u Nea Iraklici nalaze se oko 16 km, a u Nea Peramosu, oko 18 km od Kavale. Jedna od najboljih plaža u severnoj Grčkoj je plaža Amolofi, sa nekoliko plažnih barova, koja se nalazi blizu Nea Peramosa.

 

👉🏖️ Više o prelepim plažama u blizini Kavale možete pročitati ovde.

 

🛍️ Šoping i suveniri

Moderni centar Kavale nudi razne mogućnosti za kupovinu.

Glavne ulice sa prodavnicama i uslužnim delatnostima su Venizelou, pešačka ulica Megalu Aleksandrou, i duž trga Omonija. U njima možete pronaći lokalne butike sa garderobom i popularnim brendovima, prodavnice nakita i zanatske radnjice. Duž ulice Megalu Aleksandrou nalazi se tržni centar Kavale, smešten u nekadašnjem skladištu duvana, koji sam prethodno spomenula. 

 

U blizini crkve Svetog Đorđa nalazi se gradska pijaca Kavale, gde možete kupiti lokalne i sveže proizvode, med, bilje, začine, itd. I naravno, omiljeni suveniri: bademi, lokalna vina, maslinovo ulje, magneti ili ručno rađena keramika.

Savet: ne zaboravite da većina prodavnica ima dvokratno radno vreme, obično od 7 ili 8h do 14h, i od 17-18h do 20-21h.

 

😎 Posetite Kavalu

Kavala je obično jedna od stanica na putu ka Tasosu. Ali, ona je više od toga.

To je mesto gde možete pronaći istorijske znamenitosti, prelepe zgrade, divne peščane plaže, ukusnu hranu i toplo gostoprimstvo.

I zato ne žurite. Lutajte uskim uličicama Panagije, pijuckajte kafu gledajući luku, prošetajte ispod lukova Kamaresa i gledajte kako sunce zalazi u Egejsko more.

Bez obzira da li posećujete Kavalu na jedan dan ili planirate duži boravak, sigurna sam da ćete pronaći zanimljiva mesta i uživati u obilasku.