Mikena, srce mikenskog sveta

Mikena je poznata kao kraljevina čuvenog kralja Agamemnona. Bila je jedan od glavnih centara grčke civilizacije tokom kasnog bronzanog doba (1600–1100 p.n.e).

Homer, čuveni grčki pesnik, pisao je o Mikeni i Trojanskom ratu u svojim epovima „Ilijada“ i „Odiseja“. I sigurna sam da vam je poznata priča o Parisu, trojanskom princu koji je oteo prelepu Helenu, ženu Menelaja, kralja Sparte i brata kralja Agamemnona, poznatog kao vođu Grka u Trojanskom ratu.

Danas je Mikena jedno od najvažnijih arheoloških nalazišta u Grčkoj i popularna turistička destinacija.
I zato krenimo u šetnju ovim fantastičnim mestom…

Zidovi Mikene

Kako stići do Mikene

Mikena se nalazi 120 km jugozapadno od Atine, u severoistočnom delu Peloponeza. Takođe, udaljena je 35 km od Korinta, oko 20 km od Nafpliona i 55 km od Epidaurusa. Do Mikene možete doći na tri načina.

Automobilom: Najbolji i najudobniji način je automobilom. Ako dolazite iz Atine, pratite autoput Atina-Korint, Korintski kanal, zatim put za Tripoli i oznake za Nafplio i Mikenu.

Autobusom: Sa autobuske stanice Kifisos KTEL u Atini, postoje dnevni polasci za Mikenu, a put traje oko jedan i po sat. Takođe, svakodnevno se odvijaju polasci iz Nafplija i Argosa do Mikene, samo proverite raspored KTEL-a.

Organizovane ture: Ako dolazite u Grčku sa turističkim agencijama, obično one organizuju ture za vas. Na primer, u Atinu smo došli sa agencijom “Mayak Tours” iz Beograda. Organizovali su nam jednodnevni izlet sa posetom Mikeni, pozorištu Epidaurusu i gradiću Nafplio.

Inače, mnoge turističke agencije u Atini organizuju razne izlete. Takođe, možete da proverite platforme Get Your Guide, Viator ili TripAdvisor i izaberete izlet koji vam najviše odgovara.

Ulaznice za posetu lokaliteta Mikena 

U cenu ulaznice je uračunata poseta arheološkom lokalitetu Mikena, arheološkom muzeju i Atrejevoj riznici.
Cene karata su sledeće:

♦ letnja sezona, 1. april – 31. oktobar: 12 evra, a snižena karta je 6 evra.
◊ zimska sezona, 1. novembar – 31. mart: 6 evra, za sve posetioce.

Radno vreme: od 8 do 17h tokom zimske sezone, i od 8 do 19h tokom leta.

Više informacija o radnom vremenu i neradnim danima pogledajte na veb stranici ovde.

Iako smo posetili Mikenu 31. decembra 2024. godine, na arheološkom nalazištu je bilo dosta ljudi. Imajte na umu da tokom leta može biti poprilična gužva.

Šta treba znati pre posete

Savet 1: Postoji kombinovana ulaznica koja košta 20 evra i važi 3 dana.

Sa ovom ulaznicom možete posetiti 5 lokaliteta: arheološko nalazište i muzej Mikene, Tirintski lokalitet, Vizantijski muzej Argolide, arheološko nalazište i muzej Asine, arheološki muzej Nafpliona i tvrđavu Palamidi.

Savet 2: Obujte udobnu obuću i ponesite vodu sa sobom.

Iako je staza za posetioce većim delom asfaltirana, neki njeni delovi nisu. Imajte na umu da je staza kamenita i klizava, zato obujte nešto udobno. Takođe, ponesite vodu sa sobom, biće vam potrebna jer staza vodi uzbrdo.

Ako posećujete Mikenu u letnjem periodu, ponesite sa sobom šešir ili kačket i kremu za sunčanje. Izbegavajte posetu u najtoplijem delu dana, ako je moguće.

Možete posetiti prvo muzej ili lokalitet, u zavisnosti od vašeg vremena i gužve. Više o artefaktima u muzeju pisaću kasnije u tekstu. Ali sada, hajde da kažemo nešto više o istoriji Mikene i njenoj arhitekturi

Mapa arheološkog lokaliteta Mikene

Istorija mikenske Grčke

Prema legendi, Mikenu je osnovao Persej, unuk kralja Akrisija iz Argosa, sin Akrisijeve ćerke, Danaje i boga Zevsa. Da bi zaštitio svoj novi grad, angažovao je mitske Kiklope da sagrade zidine oko njega. Zbog njih se ovi zidovi od ogromnog kamenja nazivaju „Kiklopski zidovi“.

Postoje tri objašnjenja kako je Mikena dobila ime. Prema jednoj priči, dobila je ime zbog Persejeve kapice (mikes) na korici njegovog mača, ili prema pečurci koju je ubrao na tom mestu. Treće objašnjenje je dao Homer koji je ime povezao sa nimfom Mikenom, ćerkom rečnog boga Inahosa iz Argosa.

Mikenska civilizacija i kralj Agamemnon

Mikenska civilizacija datira od 1600. do 1100. p.n.e, sa vrhuncem između 1400. i 1200. p.n.e. To je u velikoj meri uticalo na vojnu infrastrukturu, arhitekturu, umetnost i pismo Linear B u kontinentalnoj Grčkoj i istočnom Mediteranu.

U to vreme su uspostavljeni polisi, odnosno gradovi-države sa kraljem na čelu. Mikena je nadaleko bila poznata kao kraljevstvo legendarnog kralja Agamemnona koji je predvodio Grke u Trojanskom ratu. Bio je sin kralja Atreja i kraljice Aerope, i Menelajev brat. Agamemnon je imao četvoro dece: Ifigeniju, Elektru, Oresta i Hrizotemidu sa svojom ženom Klitemnestrom. Prema legendi, ona ga je ubila sa svojim ljubavnikom Egistom po povratku iz rata.

Inače, Mikena i Tirint su bila dva najvažnija grada mikenske civilizacije. Nalaze se na Uneskovoj listi svetske baštine od 1999. godine.

Pretpostavlja se da je do propasti Mikene došlo oko 1100. godine p.n.e. Mogući razlozi su štete od zemljotresa i požara, građanski sukobi i invazija Doraca. Međutim, delimično je bio naseljena tokom grčkog klasičnog perioda (5-4. veka p.n.e.), arhajskog perioda (8-5. veka p.n.e), helenskog perioda i kasnije u rimskom periodu (31. p.n.e). Ali, ubrzo je potpuno napuštena.

 Iskopavanje Mikene

Arheološko nalazište u Mikeni je potpalo pod nadležnost Grčkog arheološkog društva 1837. godine.

Nemački arheolog amater Hajnrih Šliman izvršio je prva iskopavanja 1876. Pratio je istorijske detalje mesta koje je opisao Homer u svom epu „Ilijada”. Inače, Hajnrih Šliman je postao poznat nakon što je 1873. godine pronašao antičku Troju.

Zbog ovih fascinantnih iskopavanja, Šliman je proglašen „ocem mikenske arheologije“. U njegovoj vili u centru Atine sada se nalazi Numizmatički muzej Atine.

Posle njega, razni arheolozi su nastavili iskopavanja krajem 1800-ih i do sredine 1900-ih.

Pismo Linear B

Minojska civilizacija sa ostrva Krit imala je svoje pismo Linear A 1600. p.n.e. Mikenski Grci su pozajmili njihov slogovni sistem pisanja i razvili svoje pismo poznato kao Linear B.

Ovo pismo se koristilo u administrativne svrhe, za ekonomske transakcije, religiju i informacije o javnom i privatnom životu Mikenaca. Pismo je zabeleženo na glinenim pločicama i grnčarijskim predmetima.

Mikena, pismo Linear B

Pisma Linear A i Linear B prvi je otkrio engleski arheolog Ser Artur Evans na Kritu 1900. godine. Do današnjeg dana, ova pisma nisu u potpunosti dešifrovana.

👉 Više o Minojskoj civilizaciji, pismu Linear B i palati Knosos, možete pročitati ovde.

Mikena: šta videti

Antička Mikena se nalazila između dva brda, Profitis Ilias (805 m) i Sara (660 m), pored plodne Argolidske ravnice na Peloponezu. Strateški položaj joj je omogućio kontrolu nad trgovačkim putevima, morem i ravnicom.

I zaista, sa vrha citadele svuda okolo se pruža prekrasan pogled. A mi smo bili oduševljeni da je tokom naše posete 31. decembra 2024. bio divan sunčan dan!

Pogled sa citadele na okolinu Mikene

Mikenski akropolj

Akropolj je bio okružen impresivnim kiklopskim zidovima. Sastoji se od citadele sa dvorskim kompleksom, megaronom, ostavama, radionicama i kružnim grobnicama. 

Lavlja vrata

Najveća znamenitost i obeležje Mikene su Lavlja vrata koja se nalaze na severozapadnoj strani akropolja.

Ovaj čuveni ulaz u Mikenu može se videti i danas, iako je izgrađen oko 1250. godine p.n.e. Grčki arheolog Kirijakos Pitakis je prvi pronašao Lavlja vrata 1841. godine.

Kameni ulaz ima trougaonu konstrukciju na vrhu. Iznad nadvratnika je ukrašen reljefom dva lava (ili lavice), koji poziraju sa obe strane stuba. Nažalost, njihove glave nisu sačuvane.

Mikena, Lavlja vrata

Lavlja vrata su široka 3,10 m i visoka 2,95. Inače, lav je bio simbol mikenskih kraljeva i njihove moći. Zanimljivo je da su Lavlja vrata jedini sačuvan spomenik mikenske kulture i najveći iz bronzanog doba.

Lavlja vrata, Mikena

Takođe, od izgradnje nikada nisu bila zakopana pod zemljom. Čak je i čuveni antički geograf Pausanije pomenuo Lavlja vrata nakon svoje posete u 2. veku nove ere.

Druga strana mikenskih Lavljih vrata

Sa leve strane ulaza u zidu, nalazila se mala prostorija koja je verovatno služila kao svetilište kapije. Takođe, u blizini zida nalaze se ruševine objekata koje pripadaju severnom delu utvrđenja.

Zanimljivo je da smo videli dve preslatke mačke, jednu ispred Lavlje kapije, a drugu pored njene zadnje strane. Izgledaju kao čuvari ovog antičkog čudesnog mesta.

Dve mace oko Lavlje kapije

Kružna grobnica A

Kada prođete kroz Lavlja vrata, ulazite u kompleks citadele.

Rekonstrukcija kružne grobnice A

Na desnoj strani nalazi se veliko groblje sa šest odvojenih grobnica, poznato kao Kružna grobnica A koju je otkrio Hajnrih Šliman 1874. godine.

Mikena, kružna grobnica A

Bilo je to kraljevsko groblje sa raznim artefaktima i pogrebnim darovima. Među njima su pronađene zlatne pogrebne maske, oružje, komplet mačeva, kitnjasti štapovi, zlatni nakit, srebrni i zlatni pehari.
Najpoznatija maska je poznata kao „Agamemnonova maska“, pronađena u petoj grobnici.

Mikenska kružna grobnica A

Desno od kapije se nalazila zgrada poznata kao „Žitnica“. U njoj su pronađeni pitoji, veliki glineni ćupovi za skladištenje sa ugljenisanim žitaricama, pšenicom i ječmom.

Ruševine mikenske tržnice

Na levoj strani kružne grobnice A, nalaze se ostaci kuća, kuće ratnika, helenističkih odaja i kultnog centra.

 Kraljevska palata i Megaron

Prateći popločanu stazu (danas sa novim stepenicama) i penjući se ka vrhu brda, došli smo do ruševina palate i megarona.

Kraljevska palata je izgrađena u 13. veku p.n.e. i sastojala se od velikog dvorišta i megarona.

Megaron je bila dvorana za prijem u antičkim grčkim palatama. Imala je pravougaoni oblik i bila je oslonjena na stubove, dok je u sredini bilo veliko kružno ognjište. Takođe, bila je otvorena u prednjem delu sa dvostubnim tremom. Prestona soba vladara nalazila se u glavnoj odaji na uzdignutoj platformi. Obično je megaron bio okružen manjim prostorijama, kao što su kancelarije, svetilišta, radionice, prostorije sa grnčarijom, skladišta i hodnicima.

Ruševine megarona i palata

Megaron je bio administrativno, političko i ekonomsko središte Mikene. Verovatno je srušen krajem 13. veka p.n.e, a delimično obnovljen u 12. veku p.n.e. Inače, iz megarona se razvio model grčkih hramova.

Ceremonijalni centar

Put procesije u citadeli vodio je do Kuće Tsountas i kultnog centra Mikenae, hrama i svetilišta.

Hram je podignut odmah pored megarona, na nižoj terasi. Glavna prostorija je bila duga 13 m i široka 11,5 m, a imala je i centralno ognjište. Pored nje je bila zapečaćena prostorija u kojoj su pronađene slomljene glinene figurice i figurice zmija, korišćene u ritualima.

Mikenski hram (5) i eksponati u mikenskom muzeju

Inače, Mikenci su usvojili ceremonijalna verovanja minojske religije i potom razvili svoje rituale. Oltar i fragmenti fresaka pronađeni su u obližnjoj prostoriji, svetilištu poznatom kao Kuća fresaka.

Kuća fresaka, Arheološki muzej Mikene

Podzemna cisterna

Podzemna cisterna se nalazi u severoistočnom delu mikenskog akropolja. Datira iz kasnog 13. veka p.n.e.

Mikena, severnoistočni deo utvrđenja

Ovaj podzemni rezervoar služio je za snabdevanje stanovnika vodom. Dostupan je kroz tri nivoa. Prvi nivo se sastoji od 16 sačuvanih stepenica okruženih masivnom kamenom kiklopskom kapijom.

Ispred ulaza u podzemnu cisternu

Područje oko akropolja 

Izvan zidina mikenskog akropolja, nalazila se stambena oblast grada, kružna grobnica B i razne tolos grobnice.

Kružna grobnica B je bila groblje iz kasnog 17-16. veka p.n.e. Danas se nalazi izvan zidina akropolja. Grčki arheolozi su između 1952. i 1954. godine iskopali 26 grobnica sa kostima stanovnika. Neke od grobnica bile su slične onima iz kružne grobnice A u kompleksu citadele.

Grobnica Klitemnestre (Agamememnonove žene) i grobnica Egista (Klitemnestrinog ljubavnika) nalaze se u blizini kružne grobnice B. Takođe, tu se mogu videti ruševine kuće fontane Perseje, kuće grupe trgovaca uljem i Lavlja tolos grobnica koja se nalazi blizu ulaza u muzej.

Mikenska grnčarija iz kuće trgovaca uljem

Žene mikenskog sveta 

Oduvek su postojale dve uloge koje su žene imale u društvu.

Neke mikenske žene su bile robinje i bavile su se poljoprivredom i tkanjem.
Ali, neke od njih su bile sveštenice i pripadale višoj klasi, a bile su uključene i u kraljevske aktivnosti. Nosile su minojske kitnjaste haljine i imale su perle od fajansa i stakla, kao i zlatni nakit. Takođe, imale su bronzana ogledala (1400-1250 p.n.e), male kozmetičke glinene ćupove, kozmetičke kašike i pribor od kostiju. Hm, nije lako biti žena, zar ne 🙂

Mikenski nakit i ženski kozmetički predmeti, Arheološki muzej, Mikena

Arheološki muzej Mikene

Muzej se nalazi blizu ulaza u arheološko nalazište u Mikeni.
Otvoren je 2003. godine, na inicijativu grčkog arheologa Giorgosa Milonasa.

Postoje tri galerije sa artefaktima i predmetima pronađenim u oblasti Mikene. Ali, najvredniji i najznačajniji predmeti danas se nalaze u Arheološkom muzeju u Atini, a njihove replike možete videti u mikenskom muzeju.

U prvoj prostoriji se mogu videti predmeti iz javnog i privatnog života Mikenaca. Veći deo eksponata su keramički predmeti raznih oblika i veličina iz različitih perioda.

Keramički mikenski predmeti, Arheološki muzej

 Agamemnonova maska

Druga galerija je posvećena zagrobnom životu, grobnicama i pogrebnim darovima. Svakako, najfascinantniji predmet je zlatna posmrtna maska kralja Agamemnona. U stvari, to je replika, jer se originalna maska nalazi u atinskom Arheološkom muzeju.

Mask of Agamemnon, Mycenae Archaeological Museum

Takođe, postoje replike nekoliko predmeta pronađenih u Agamemnonovom grobu.

Mikenski artefakti u muzeju

Zlato & nakit u arheološkom muzeju

Treća galerija obuhvata predmete koji se tiču mikenske civilizacije, religije, nauke, umetnosti, administracije i trgovine.

Mikenske ljudske figurice i keramički objekti

Mikenci su imali trgovačke kontakte sa Kritom, Kikladima, Egiptom, zapadnim Mediteranom i severnom Evropom u 16. veku p.n.e. Trgovali su ćilibarom, zlatom, bronzom, kalajem, kao i fajansom i poludragim kamenjem.

Trade routes

Atrejeva riznica

Na pešačkoj udaljenosti od citadele, možete posetiti Atrejevu riznicu.

Nalazi se na strani brda ispred akropolja u Mikeni. Ovo je najbolje očuvana zasvođena grobnica u Grčkoj, iako je izgrađena između 1350. i 1250. p.n.e. Ime je dobila po Atreju, kralju Mikene i ocu kralja Agamemnona, i zato je poznata i kao „Agamemnonova grobnica“.

Ulaz u Atrejevu riznicu

Tačnije, mikenski kraljevi i kraljice su sahranjivani u tolos grobnicama. Sagrađene su od kamenih blokova tehnikom poznatom kao korbeling, da bi se stvorila posebna kupola-tolos, a zatim prekrivene zemljom. Dromos – hodnik koji vodi do ulaza dugačak je 35 m i širok 6 m. Oko njega su pažljivo položeni kameni blokovi.

Vrata Atrejeve riznice

Vrata su visoka oko 5,5 m. Nekada su bila ukrašena sa dva minojska stuba od zelenog krečnjaka sa cik-cak šarom. Danas se oni nalaze u Britanskom muzeju u Londonu.

Iznad vrata je trougao čiji nadvratnik čine dve masivne kamene ploče. Zanimljivo je da je unutrašnja ploča teška oko 120 tona i dugačka 9 m!

Tavanica i veliki nadvratnik u Atrejevoj riznici

Ova grobnica predstavlja remek-delo mikenskog inženjerstva i građevinarstva. Visoka je 13,5 m i ima prečnik 14,5 m. Grobnica se sastoji od 33 koncentrična kruga od kamena. Jedan krug se preklapa sa onim neposredno ispod prema unutra, i oni se kreću sve dok jedan kamen ne završi krug na vrhu (korbeling tehnika).

Kupola Atrejeve riznice

Inače, ova zasvođena tavanica stvara neverovatan odjek.

Unutrašnjost Atrejeve grobnice

Bočna prostorija u grobnici

Desno od ulaza u grobnicu, nalazi se mala prostorija u koju se ulazi kroz otvor u zidu. Verovatno je korišćena kao kosturnica u koju su premešteni ostaci prethodno sahranjenih kraljeva, dok su se u glavnoj odaji odvijale nove sahrane sa ritualima.

Posetiocima nije dozvoljeno da uđu unutra.

Bočna prostorija u Atrejevoj grobnici

Inače, ova grobnica je imala najvišu i najširu kamenu kupolu na svetu sve do rimskog perioda i izgradnje Panteona u Rimu tokom 27-25 godina p.n.e.

Tolos grobnica otkrivena je početkom 19. veka. Veli paša, osmanski paša iz Moreje (srednjovekovni naziv za Peloponez), iskopao je grobnicu u junu 1810. Nakon njega, iskopavanja je nastavilo nekoliko britanskih arheologa, kao i Nemac Hajnrih Šliman 1874. i 1876. godine.

Šta posetiti u blizini Mikene 

U zavisnosti od vašeg vremena i interesovanja, možete posetiti nekoliko zanimljivih mesta u blizini Mikene.

◊ Savremeno selo Mikena sa nekoliko restorana i smeštajnih objekata.
♦ Arheološki lokatitet Tirins koji je udaljen oko 20 km od Mikene.
◊ Antički teatar Epidaurus.
♦ Nafplio, šarmantni gradić na moru.
◊ Delfi, antičko proročište.

Bilo je fantastično iskustvo otkriti antičke znamenitosti Mikene. Specifične inženjerske, organizacione i vojne veštine učinile su mikensku civilizaciju jednom od najznačajnijih perioda u staroj Grčkoj.

Ostanite sa nama i dalje: naša sledeća stanica je antičko pozorište Epidaurus…

Izvor:

1. Arheološki muzej Mikene
2. History website
3. Ancient Greece website