Tri grada

Tri grada su srednjovekovni gradići preko puta luke u Valeti. To su Vitorioza, Kospikiua and Senglea.

Gradovi su međusobno povezani i isprepleteni, i teško je reći gde jedan grad počinje, a gde se drugi završava! Zapravo, veoma su slični Valeti, ali su dosta mirniji i sa manje saobraćaja.

Više o fascinantnom gradu Valeti možete pročitati ovde. A sada krenimo u šetnju uličicama između kamenih zgrada, crkava, šarenih balkona i duž Velike luke.

Vittoriosa, Grand harbour marina

Kako stići do Tri grada

Najbrži način da dođete do Tri grada je trajektom iz Slieme i Valete. Cena karte za odrasle u jednom pravcu iznosi 1,50 evro, a povratna 2,80 evra. Red vožnje možete pogledati ovde.
Takođe, možete ići autobusom iz Valete do Kospikue ili Sengleje, kao što smo i mi uradile. Autobuski red vožnje možete pogledati ovde.

Na Malta se inače vozi levom stranom, te budite oprezni kada prelazite ulicu i obratite pažnju sa koje strane čekate autobus.

Par reči o istoriji Tri grada 

Tri grada imaju veoma bogatu istoriju.
Još u doba Feničana, današnja Velika luka bila je savršeno mesto za brodove i naselja koja su tokom istorije podizali razni vladari.

Od srednjovekovnih vremena ovi gradovi su poznati po različitim imenima koji se i danas koriste. Na primer, nekadašnje ime Kospikue je Bormla, Senglea je Isla, a Vittoriosa je Birgu.

Tri grada su inače bila prva baza vitezova kada su došli sa Rodosa na Maltu 1530. godine. Zapravo, na ovom mestu se nalazilo sedište Suverenog vojnog reda Svetog Jovana iz Jerusalima. Prvo su se naselili u Birgu (kasnije Vitoriosa), koji je bio njihov glavni grad.

Zbog strateškog položaja Malte u Sredozemnom moru, vitezovi su izgradili čitav sistem utvrđenja oko Velike luke. Zidovi i utvrđenja su nastala tokom 17. i 18. veka i obuhvatala su Santa Margeritu i liniju Kotonera. Izgrađeni su za odbranu Velike luke i Tri grada, a ostaci bedema i zidova mogu su videti i danas. Odavde se 1571. godine sedište Reda vitezova preselilo u Valetu, novu prestonicu.

Kospikua (Cospicua) – Bormla

Prvo smo posetile gradić koji se zove Kospikua, najveći od ova tri grada. Senglea se nalazi na zapadu, A Vitorioza na istoku.

Drevni tragovi vode do neolita i doba Feničana, od kojih potiče ime Bormla. Godine 1776. malteški vitezovi izgradili su brodogradilište i modernizovali luku. Takođe, Britanci su je vrlo često koristili, posebno tokom Prvog i Drugog svetskog rata, a danas predstavlja deo nove marine. Gradu je ime dodelio veliki majstor Marko Antonio Zondadari 1722. godine („Citta Cospicua“), jer je grad bio posebno upadljiv zbog svojih jakih utvrđenja.

Zaštitnica grada je Bogorodica, a njena zlatno sjajna statua nalazi se u centru Kospikue.
Iza statue su stare stepenice koje idu u cik-cak.

Kospickua, statua Bogorodice i cik-cak stepenice

Glavna crkva je crkva Gospe bezgrešnog začeća (Church of Our Lady of the Immaculate Conception).
Prvobitno je bila parohijska crkva sagrađena 1586. godine, a zatim je obnovljena i završena oko 1730.

Crkva: Church of Our Lady of the Immaculate Conception

Ispred ove crkve nalazi se Ratni memorijalni spomenik. Podignut je 1994. godine, u spomen poginulima u Drugom svetskom ratu i predstavlja trijumf nad ratom.

Kospikua, Ratni memorijalni spomenik

Druga zanimljiva crkva je Crkva Svetog Pavla iz 18. veka, sagrađena na temeljima nekadašnje crkve iz 1590. godine.

Kospicua, Crkva Svetog Pavlka

L’ Isla – Senglea

Ovaj mali grad dobio je ime po velikom majstoru Klodu de la Sengleu 1551. godine. Nekadašnje ime je L-Isla, slično italijanskoj reči „isola“, što znači “ostrvo”. Senglea je imala veliku ulogu tokom Velike opsade protiv turskih napada 1565. godine i bila je poznata kao „nepobedivi grad“ ili “Citta Invicta”.

Glavna crkva je Bazilika Marijinog rođenja ili Bazilika Gospe od Pobede. To je rimokatolička crkva podignuta 1580. godine. Kao i mnoge druge zgrade i crkve u Senglei, uništena je tokom bombardovanja 1941. godine, ali je obnovljena kasnije.

Bazilika Marijinog rođenja ili Bazilika Gospe od Pobede, Senglea

Slično kao u Valeti, ulice Sengleje su nizovi kamenih kuća i zgrada sa raznobojnim balkonima.

Senglea ulice

Ulice su takođe ukrašene, već spremne za festivale.

Senglea uličica

Zapravo, tokom cele godine na Malti se održavaju mnoge verska proslave, kulturne manifestacije i lokalne fešte u selima sa vatrometom.

Ukrašena ulica u Sengleji

Vrtovi Gardjola se nalaze na kraju Senglea poluostrva. Na ivici njegovih utvrđenih zidova nalazi se zanimljiva kula osmatračnica Gardjola. Šestougaonog je oblika i ukrašena je sa tri simbola straže koja osmatraju ulaz u luku: uvo, oko i ptica.

Gardjola osmatračnica, Senglea

Sa pravougaonih prozora pruža se fantastičan pogled na zgrade Valete i njenu promenadu.

Pogled na Valetu sa Gardjola osmatračnice Senglea

Birgu – Vitorioza (Vittoriosa)

Preko puta gradića Senglea, nalai se Birgu, poznat i kao Vitorioza.

Zajedno sa Sengleom, Birgu je imao ogromnu ulogu tokom velike opsade, a veliki majstor Žan de La Valete preimenovao ga je u “Civitas Vittoriosa”, što znači „pobednički grad“.
Vitorioza je prvo mesto na Malti na koje su kročili vitezovi 1530. godine. Takođe, ovde su sagrađene prve kuće, crkve i palate vitezova „Auberges“. Na primer u centru se nalaze nekadašnje zgrade: Auberge de Castille et Portugal, Auberge d’Auvergne and Provence, Auberge d’ Aragon i Auberge d’ Angleterre.

Auberge D’ Angleterre

Tvrđava – Fort St Angelo

Čak i danas, svuda oko Birgua možete videti utvrđenja koja se sastoje od niza odbrambenih zidova.

Prva tvrđava bila je tvrđava Saint Angelo, sagrađena na mestu Castrum Maris, drevnog zamka i tvrđave. Kasnije je postala sedište francuske vojske, a takođe i britanska baza Kraljevske mornarice. Danas se nalazi pod vlašću malteške vlade i sedište je Suverenog vojnog reda Malte.

Preko puta Birgua nalazi se susedni grad Kalkara.

Fort St Angelo

Nekada su u gradu postojala četiri ulazne kapije sagrađene od krečnjaka tokom 18. veka. Danas su ostale tri:: the Couvre Porte Gate, the Advanced Gate i the Gate of Provence, dok je Porta Marina uništena 1806. godine. Osim toga, između zidova Couvre Porte Counterguard, nalazi se Malteški ratni muzej, posvećen Drugom svetskom ratu.

Crkve u Birgu i Viktorijin trg

Najstarija crkva u Birguu i na Malti je kolegijalna crkva Svetog Lorenca (the Collegiate church of Saint Lawrence). Izgrađena u baroknom stilu, prvobitno je bila prva samostanska crkva Reda vitezova na Malti od 1530. do 1571. godine. Okrenuta je prema Velikoj luci i izgleda vrlo impresivno.

Vitorioza, crkva svetog Lorenca

U blizini ove crkve nalazi se oratorijum Časnog krsta. Izgrađen je 1720. godine na grobovima ljudi koji su poginuli tokom Velike opsade 1565. Pored njega se nalazi i Oratorijum Svetog Josifa sa malim muzejom.

Oratorijum Časnog krsta i Oratorrijum Svetog Josifa, Birgu

Ove crkve se nalaze blizu trga Viktoria (Misrah ir-Rebha), glavnog gradskog trga, okruženog malim kafićima.
U sredini se nalazi Spomenik Pobedi i statua Svetog Lorenca.

Victoria Square, Victory monument and a statue of St. Lawrence

Inkvizitorska palata u Tri grada 

Nekoliko minuta hoda od trga Viktoria, nalazi se jedno zanimljivo mesto, a to je Palata inkvizitora.

Izgradili su je vitezovi tokom 1530-tih godina. Prvo je palata služila kao građanski sud Reda Svetog Jovana, ali je kasnije postala sedište inkvizitora. U stvari, postojala su tri tribunala za inkviziciju: srednjovekovni, španski i rimski. Jedan deo zgrade bile su privatne odaje inkvizitora sa privatnom kapelom. U drugom delu su bili sudnica i zatvori. I danas možete videti male samice, zatvorske prostorije i sobe za mučenje.

Inkvizitorska palata: ulaz Piano Nobile, inkvizitoska spavaća soba. zatvorska prostorija, soba za mučenje

Ova palata, poznata kao „Sveta palata“, tokom vekova je više puta obnavljana. Postaje muzej od 1995. godine, a danas je jedno od retkih  mesta ovakve vrste koja se može videti u Evropi.
Ulaznica za odrasle iznosi 6 evra, a za studente i starije građane iznosi 4,50 evra.

Marina Vitoriosa 

Dobrodošli u neodoljivu Vitorioza marinu, smeštenu u srcu Mediterana.

Glavni ulaz u marinu, Birgu

Pomorski muzej u Tri grada

Pomorski muzej se nalazi u zgradi bivše pekare Kraljevske mornarice, koja je izgrađena 1840-tih, na samoj obali. Ljubitelji pomorske istorije će sigurno uživati u kolekciji od preko 20.000 eksponata, od praistorijskog do savremenog doba. U muzeju možete videti najveće rimsko sidro na svetu, razne makete čamaca i brodova, uključujući veliku maketu mornaričkog jedrenjaka iz reda Svetog Jovana. Zatim su tu i razna sidra, amfore, topovi, oružje, dokumenti, slike, uniforme, vagu za merenje, kao i parna mašina iz 1950-tih.
Ulaznica je 5 evra za odrasle, a 3,50 evra za studente i penzionere.

Pomorski muzej, Vitorioza

Tri grada i Velika luka

Ako imate dovoljno vremena, odvojite ceo dan za šetnju ovim tihim i uskim uličicama sa kamenim zgradama i raznobojnim balkonima ukrašenim cvećem.

Mala ulica u Vitoriozi

Na obali Vitorioze napravite pauzu u jednom od mnogih restorana i kafića.
Uživajte u pogledu na brojne brodove i luksuzne jahte u marini.

Jahte i brodovi u Velikoj luci

Na primer, tokom naše posete Malti 2012.godine, u luci se nalazila poznata superjahta Malteški soko.
Izgledala je fantastično, usidrena pored zidova impresivne tvrđave Saint Angelo.

Maltese Falcon jahta, Velika Luka, Malta, 2012. godine

Obilazak Tri grada završili smo vožnjom lokalnim taksijem po vodi zvanim Dghajsa.
Sličan je venecijanskoj gondoli, a za 5 evra saobraća oko velike luke. To je definitivno bila vožnja za pamćenje, između čamaca i jahti, u jednoj od najdubljih prirodnih luka u Evropi.

Grand Harbour, Velika luka

Posle kraće vožnje, stigle smo do promenade i kroz Viktorijinu kapiju došle do centra Valete i njenih ulica u kojima se mešaju bogata istorija i moderni način života.